6 Mayıs 2024 Pazartesi

Öğrenilmiş Çaresizlik

 Odaya bir maymun, bir merdiven ve merdivenin ucuna bir muz koyarlar. Maymun merdiveni tırmanıp muzu almaya kalkışınca maymunun başından aşağı bir kova soğuk su dökerler. Odaya ikinci maymun gelir. O da merdiveni tırmanmak ve muza ulaşmak ister ama ilk maymun ikincisini tartaklar. Çünkü merdiveni tırmanmak isteyince başına ne geleceğini biliyordur. Üçüncü maymun odaya girer. Merdivene yönelince ilk iki maymun üçüncüyü döver. Dördüncüsü gelir. O da muza ulaşmak için merdivene yönelir. İlk üç maymundan dayak yer. Sonra deneyi yapanlar ilk maymunu odadan çıkarır. Yeni bir maymun daha gelir. Merdivene yönelir ve odada merdivene yönelince ne olduğunu bilen kimse kalmadığı halde diğerlerinden dayak yer. Buna öğrenilmiş çaresizlik deniyor. Bugün medyamızın halini özetliyor. İktidar tarafından vakti zamanında iktidarı eleştirdiği için mecazi anlamda dayak atılan aba altından sopa gösterilen gazeteciler, kamuoyunda iktidarı eleştirmek isteyen biri çıktığı zaman öğrenilmiş çaresizlikle o kişiye sivri dilleriyle ve keskin kalemleriyle saldırıyorlar. Bu düzen sadece ülkemizde değil dünyada böyle işliyor. Wikileaks'in kurucusu Julian Assange' a yapılanlar bunun en güzel örneği. Assange kurduğu web sitesinde ABD devletinin işlediği savaş suçlarını ifşa etmişti. Adamcağızın Londra mahkemesi devam ediyor ve Assange'ın ABD'ye iadesi isteniyor. Suçlu bulunursa ABD'de 175 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya kalacak. Mahkemeler Assange aleyhine bir karar verirse bir daha başka biri devletlerin sırlarını ( işlediği suçları ) ifşa etmeye cesaret edebilir mi. Tam bir öğrenilmiş çaresizlik örneği.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder